پیامدهای احتمالی تحریم‌های آمریکا علیه ترکیه
آمریکا چندی پیش در چارچوب قانون کاتسا، تصمیم به اعمال تحریمهایی هر چند محدود علیه بخش صنایع نظامی ترکیه گرفت. ترکیه تصمیم به خرید سامانه پدافند هوایی «اس-۴۰۰» از روسیه گرفت که تاوان آن ابتدا کنار گذاشته شدن از برنامه «اف-۳۵» و سپس این تحریم‌های جدید بوده است.
تحریم‌های تازه آمریکا که اجازه فروش هر نوع سلاح برای ترکیه را ممنوع می‌کند، ممکن است صادرات تسلیحات ترکیه را به شدت به خطر بیاندازد.
البته احتمال می‌رود آمریکا در اجرای این قانون انعطافهایی نشان دهد، اما دشواری ترکیه تأمین قطعات و فناوری برای ساخت سلاحهایی است که برای آنها نیازمند همکاری شرکت‌های آمریکایی و همچنین شرکت‌های همپیوند اروپایی و کانادایی آنهاست.
جایگاه صنایع نظامی ترکیه
برای درک اهمیت اقتصادی صنایع نظامی ترکیه باید به ارقام مرتبط با آن توجه کرد: به روایت بنیاد کارنگی، ترکیه ارزش تولیدات صنایع نظامی خود را از یک میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ به ۱۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسانده است که از این رقم، سه میلیارد دلار آن صادرات سلاح است.
به گزارش مؤسسه بین‌المللی مطالعات صلح استکهلم موسوم به سیپری، ترکیه صادرات تسلیحاتی خود را در فاصله ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، نسبت به سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳، به میزان ۱۷۰ درصد افزایش داده است.
ترکیه اکنون چهاردهمین صادرکننده سلاح در جهان است و در طول این مدت، ۶۰ میلیارد دلار در صنایع نظامی خود سرمایهگذاری کرده و به این شیوه درصد واردات اقلام نظامی مورد استفاده نیروهای مسلح خود را هم از ۷۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش داده است.
با این همه مشکل ترکیه این است که برای بخشهای حساس تولیدات نظامی خود به شدت وابسته به همکاری شرکت‌های آمریکایی و اروپایی است. مهمترین نقطه ضعف ترکیه، ناتوانی در تولید موتور برای پهپادها، هلیکوپترها و ساختن ناوهاست. علاوه براین، ترکیه برای تأمین قطعات پیشرفته الکترونیک لازم برای تسلیحات ساخت خود، به شرکت‌های یاد شده نیاز دارد.
قراردادهای در خطر
اگر قرار باشد تحریم‌های آمریکا اجرایی شود، اولین ضربه مهم به قراردادهای نظامی بزرگ ترکیه و پاکستان وارد خواهد شد. پاکستان در سال ۲۰۱۸ قراردادی برای خرید ۳۰ فروند هلیکوپتر تهاجمی «تی-۱۲۹ اتک» با ترکیه منعقد کرد. این هلیکوپتر، در حقیقت همان هلیکوپتر ایتالیایی «آگوستا آ-۱۲۹ مانگوستا» است که معادل هلیکوپترهای تهاجمی مانند «آپاچی» و «کبرا» آمریکاست.
ترکیه به جای خریدن آپاچی یا کبرای نسل جدید از آمریکا، قراردادی با ایتالیا بست تا ضمن تولید هلیکوپتر «آگوستا آ-۱۲۹ مانگوستا» در صنایع نظامی خود، اجازه صادرات مستقل آنها را نیز داشته باشد. اما توافق ترکیه با فیلیپین و پاکستان برای صادرات این نوع هلیکوپتر، به این سبب که «تی-۱۲۹ اتک» از موتورهای ساخت مشترک «هانیول» آمریکا و «رولز رویس» بریتانیا استفاده می‌کند، به بنبست خورده است.
قرار بود امسال هلیکوپترهای «تی-۱۲۹ اتک» به پاکستان تحویل شود، اما پاکستان یک سال دیگر به ترکیه وقت داده تا دست کم در سال ۲۰۲۱ به قرارداد خود عمل کند. ظاهراً در قرارداد دو طرف، بحث پرداخت غرامت هم وجود دارد.