درخواست سازمان‌های حقوق‌بشری برای دسترسی فوری مردم ایران به واکسن کرونا

چند سازمان‌های حقوق بشری از همه طرف‌های ذینفع خواستند تا اطمینان دهند که مردم ایران به سرعت، به واکسن‌های ایمن و مقرون به صرفه کرونا دسترسی پیدا کنند.

آنها در بیانیه خود نوشته‌اند به طور ویژه از آمریکا خواسته‌اند تا به موسسات مالی اطمینان دهد که به دلیل تسهیل انتقال ارز از سوی ایران برای خرید واکسن، مشمول تحریم نمی‌شوند.

این نهادهای انسان‌دوستانه و حقوق‌بشری در عین حال از دولت ایران خواسته‌اند تا در خصوص تخصیص بودجه، توزیع واکسن کرونا شفاف و مطابق با استانداردهای عمل کند.

ایران از جمله کشورهایی است که اولین و شدیدترین موج شیوع کرونا را تجربه کرده است. تلاش‌های مقامات این کشور برای کنترل شیوع کرونا موفقیت‌آمیز نبوده است.

بنابر آمار رسمی، تا کنون بیش از یک میلیون نفر در ایران به کرونا مبتلا شده‌اند و بیش از ۵۰ هزار نفر نیز جانشان را از دست دادند. تحقیقات مستقل بی بی سی و حتی برخی نهادها و مقام‌های داخلی نشان می‌دهد که آمار رسمی قربانیان کرونا در ایران دو تا سه برابر بیش از آمار رسمی وزارت بهداشت این کشور است.

اکنون این نگرانی وجود دارد که عدم خرید واکسن کرونا جان شمار بیشتری از شهروندان ایران را تهدید کند.

سازمان‌های حقوق بشری می‌گویند به نظر می‌رسد تحریم‌های آمریکا در حال حاضر تلاش ایران برای خرید واکسن از کنسرسیوم کوواکس را با مشکل مواجه کرده است.

بنابر بر بیانیه نهادهای حقوقی بشری، تحریم‌های آمریکا به نظر می‌رسد تلاش سازمان‌ بهداشت جهانی و ائتلاف مردمی واکسن متشکل از نهادهای امدادی و بشردوستانه (Gavi) را هم ناکام گذاشته است.

کواکس (covax) طرحی است که در آن ده‌ها کشور ثروتمند جهان متعهد شده‌اند به یک برنامه جهانی واکسن کرونا با هدایت سازمان جهانی بهداشت ملحق شوند. هدف از این برنامه کمک به خرید و توزیع عادلانه واکسن کرونا است.

ایران هم عضو این کنسرسیوم است.

بنابر بیانیه مشترک سازمان‌های حقوق بشری ایران مجوزی را از دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا (OFAC) اخذ کرده است. این دفتر همچنین مجوز عمومی برای معافیت داروها و کالاهای بشردوستانه صادر کرده است.

در این بیانیه راه‌حلی پیشنهادی نیز ارائه شده است: “به نظر می‌رسد موسسات مالی خواهان اطمینان بیشتری از سوی آمریکا هستند. برای این منظور نیاز است تا آمریکا خطاب به موسسات مربوط نامه‌ای مکتوب صادر کند که آنها را از مجازات احتمالی به خاطر معامله با ایران معاف می‌کند. عدم انجام به موقع این کار، ایران را در شرایطی نابرابر نسبت به سایر کشورها قرار خواهد داد”.

پیشتر عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران گفته بود واریز ارز به حساب سازمان بهداشت جهانی به مجوز وزارت دارایی آمریکا نیاز دارد و این کار “با مانع مواجه شده است”.

رئیس بانک مرکزی ایران همچنین گفته بود بانک‌های کره جنوبی که برخی دارایی های بلوکه‌شده ایران را نگهداری می‌کنند‌، از ترس ضبط چنین وجوه توسط ایالات متحده، از تضمین انتقال وجوه به کوواکس خودداری کرده‌اند.

در همین خصوص سخنگوی “اتحاد واکسن” که برنامه کواکس برای دسترسی یکسان کشورها به واکسن کرونا را اداره می‌کند، پیشتر به بی بی سی فارسی گفت که اوفک (دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت دارایی آمریکا) مجوزی صادر کرده که موانع قانونی ایران برای خرید واکسن را برطرف می‌کند.

به گفته برخی ناظران، دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت دارایی آمریکا برای کالاها یا خدمات خاص مجوز صادر می‌کند اما برای انتقال ارز، ایران چون به کنوانسیون‌های پالرمو و اف‌ای‌تی‌اف نپیوسته باید نشان دهد منبع پول و نقل و انتقالاتی که به تامین آن منجر شده قانونی بوده است اما چون منبع پول فروش نفت است و فروش نفت مغایر تحریم‌های آمریکاست، چنین کاری بسیار دشوار می‌شود.

با وجود این امروز حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در جلسه امروز هیات دولت گفت “نگران تهیه واکسن کرونا نیستیم” و اضافه کرد “که در خصوص واکسن کرونا اقدامات لازم انجام شده است”.

او گفت “بانک مرکزی و وزارت بهداشت همه توان خود را به کار گرفته‌اند و برنامه‌ریزی کرده‌اند. هم واکسن از خارج در اختیار مردم قرار می گیرد و و هم در واکسن داخلی امیدواریم به تولید برسیم”.

اظهارات آقای روحانی درباره خرید و تولید واکسن در حالی بیان می‌شود که در روزهای گذشته در حالی که مقام‌های ایرانی از تلاش این کشور برای تولید واکسن داخلی خبر داده بودند، کاربران در طوفانی توییتری با هشتگ “واکسن بخرید” به تمرکز تلاش‌ها بر ساخت واکسن بجای خریدن آن اعتراض کردند.

مشکل تحریم یا مشکل نپیوستن به FATF

انتقاد از تحریم‌های آمریکا در حالی صورت می‌گیرد که روز گذشته علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران، در نشست خبری هفتگی خود به طور تلویحی تایید کرد که نپیوستن این کشور به گروه ویژه اقدام مالی (اف ای تی اف)، خرید واکسن خارجی کرونا را با مشکل مواجه کرده است.

پیش از آن، علی مطهری، نماینده پیشین مجلس ایران نیز در پستی در توییتر نوشته بود به خاطر این که ایران در لیست سیاه اف ای تی اف( FATF) قرار دارد، نتوانسته است پول خرید واکسن خارجی کرونا را واریز کند.

امروز نیز حسن روحانی گفت برای حل مشکل لوایح اف‌ای‌تی‌اف دستور آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران “راهگشاست” و اضافه کرد “یکی از راه های مبارزه با فساد همان چهار لایحه ای بود که دو تای آن تصویب شد و در دو تای دیگر دستور رهبری راهگشاست. بهترین راه برای مبارزه با فساد تصویب لوایح معروف به FATF است. البته ممکن است بعضی ها خوششان نیاید”.

گروه ویژه اقدام مالی یک نهاد غیردولتی است که پیشنهاداتی را برای مبارزه با پولشویی به دولت‌ها، بانک‌ها و موسسات مالی ارائه می‌کند. زمانی که کشوری وارد فهرست سیاه این گروه می‌شود، به معنی آن است که همکاری با آن کشور خطر پولشویی دارد و به این ترتیب بانک‌ها و موسسات مالی از مراودات پولی با موسسات مالی آن کشور خودداری می‌کنند.

“گروه ویژه اقدام مالی” تا کنون بارها مهلت ایران را برای تصویب کامل قوانین مربوط به مبارزه با “تامین مالی تروریسم” تمدید کرده است. این لوایح اکنون برای بررسی به مجمع تشخیص مصلحت نظام سپرده شده است.

مجمع تشخیص مصلحت نظام به اختلافات میان مجلس و شورای نگهبان رسیدگی می‌کند اما شورایی در این مجمع راسا با پیوستن ایران به دو کنوانسیون پیشنهادی گروه ویژه اقدام مالی مخالف است.